„Mistrzowie tradycji” to seria reportaży poświęcona niezwykłym ludziom, którzy z pasją i oddaniem pielęgnują dawne rzemiosła oraz tradycyjne techniki artystyczne. Bohaterami audycji są twórcy ludowi i rękodzielnicy z Mazowsza – osoby, które nie tylko kontynuują wielowiekowe dziedzictwo regionu, ale nadają mu współczesny wymiar.
W kolejnych odcinkach odkrywamy różnorodność mazowieckiego rękodzieła:
- garncarstwo – od lepienia gliny po wypalanie ceramiki w tradycyjnych piecach,
- hafciarstwo – misterne wzory zdobiące tkaniny, przekazywane z pokolenia na pokolenie,
- kowalstwo – kunszt kucia metalu i tworzenia przedmiotów użytkowych oraz artystycznych,
- krawiectwo – szycie unikatowych strojów ludowych, odzwierciedlających kulturę regionu,
- plastyka obrzędowa i zdobnictwo – twórczość związana z tradycjami, świętami i lokalnymi zwyczajami,
- rzeźbiarstwo – praca w drewnie oparta na tradycyjnych technikach,
- szydełkowanie – ręczne wykonywanie koronek i misternych wzorów,
- tkactwo – dawna sztuka tkania na krosnach,
- wyrób instrumentów – powstawanie tradycyjnych mazowieckich instrumentów muzycznych.
Każda audycja to spotkanie z twórcą, jego historią, warsztatem i pasją. To także zaproszenie do świata, w którym ręczne rzemiosło wciąż ma ogromną wartość, a lokalna tradycja inspiruje współczesnych artystów.
Zapraszamy do odkrywania wyjątkowych mazowieckich talentów i poznawania ich niezwykłych opowieści.
Zaprasza Dorota Sołowiej
Zadanie publiczne wspófinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Mistrzowie tradycji. Kurpiowska plastyka obrzędowa
Dziś często myślimy o sztuce jako o dekoracji wnętrz. Dawniej było inaczej. Plastyka obrzędowa pełniła konkretne funkcje. Towarzyszyła obrzędom religijnym, świętom roku liturgicznego oraz wydarzeniom rodzinnym, takim jak wesela.
Mistrzowie Tradycji. Tkactwo na Mazowszu – rzemiosło stało się sztuką!
Tkactwo od zawsze służyło codziennemu życiu. Powstawały z niego ubrania, koszule, kapy, dywany i chodniki. Ale bardzo szybko stało się czymś więcej. Tkactwo to także sztuka.
Każda tkanina wymagała ogromu pracy. Kobiety zaczynały od podstaw – od zasiania lnu czy konopi. Później miesiącami przygotowywały surowiec, przędły nici i tkały na krosnach. Do tego potrzebowały nie tylko siły rąk, ale też wyczucia rytmu, koloru i wzoru.
Mistrzowie Tradycji i żywy ogień kuźni w Kuligowie
Kowalstwo przez lata należało do najpopularniejszych rzemiosł. Największy rozkwit przyszedł po uwłaszczeniu chłopów w 1863 roku. Wtedy gospodarze zaczęli się wzbogacać, a wieś stopniowo wymieniała narzędzia drewniane na metalowe.
Mistrzowie tradycji. Ligawka i inne instrumenty tradycyjne Mazowsza
Żeby zobaczyć, jak powstają instrumenty, często trzeba pojechać nawet około 100 kilometrów od Warszawy. A jednak tradycyjna muzyka nie trzymała się wyłącznie wsi. Jesteśmy przecież w sercu Pragi, na ulicy Floriańskiej, gdzie dawniej na podwórkach i ulicach brzmiała harmonia trzyrzędowa – instrument kojarzony bardziej z wiejskim muzykowaniem niż z miejskim akordeonem.
Mistrzowie tradycji. Szydełkowanie na Mazowszu
Szydełkowanie znała kiedyś niemal każda dziewczyna. Koronki fabryczne kosztowały dużo, więc kobiety wybierały rękodzieło domowe. Szydełko pomagało tworzyć rzeczy potrzebne i piękne: koronki do strojów, serwetki, obrusy, firanki. W wielu wiejskich domach takich ozdób było mnóstwo. Małgorzata Jaszczot mówi też o własnym doświadczeniu: odziedziczyła po babciach serwetki i obrusy i nadal ich używa.
Mistrzowie tradycji. Hafty mazowieckie
Najstarsze hafty mazowieckie to hafty liczone, ściśle związane ze strukturą tkaniny. Do dziś zachowały się one w stroju Kurpi Zielonych. Zdobiono nimi głównie kobiece koszule – kołnierzyki, mankiety i przeramki. Dominował kolor czerwony, rzadziej czarny lub niebieski. W stroju męskim haft pojawiał się sporadycznie, zwykle przy kołnierzu.
Mistrzowie tradycji. Garncarstwo na Mazowszu
Garncarstwo należy do najstarszych rzemiosł. Glina była łatwo dostępna, a wyroby z niej po prostu niezbędne. W glinianych garnkach gotowano, jedzono i przechowywano żywność. W dwojaczkach noszono wodę, mleko i miód na pole. Powstawały misy, miski, babówki do wypieku wielkanocnych bab, a z czasem także kubki i doniczki.
Mistrzowie tradycji. Krawiectwo strojów ludowych
Który strój kojarzysz dziś najszybciej z Mazowszem? Elżbieta Piskorz-Branekowa wskazuje przede wszystkim stroje kurpiowskie. Najdłużej noszono je w Puszczy Zielonej – w okolicach Kadzidła i Myszyńca. Druga część kurpiowszczyzny to Kurpie Białe w okolicach Pułtuska.