50 lat temu, 12 maja 1970 roku, zmarł generał Władysław Anders, wybitny polski wojskowy, po kampanii wrześniowej 1939 roku – więzień sowiecki, następnie twórca Armii Polskiej w Związku Radzieckim, dowódca 2. Korpusu Polskiego, który wsławił się w walkach o Monte Cassino.
Od lutego do maja 1945 roku pełnił obowiązki Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych.
Po wojnie pozostał w Londynie, co m.in. przyczyniło się do odebrania mu przez komunistyczne władze szlifów generalskich i pozbawienia polskiego obywatelstwa. Przywrócono mu je pośmiertnie w 1989 roku. Także pośmiertnie, w 1995 roku, został uhonorowany najwyższym polskim odznaczeniem państwowym – Orderem Orła Białego.
Władysław Anders walczył w powstaniu wielkopolskim, później w wojnie polsko-bolszewickiej. W kampanii wrześniowej 1939 roku trafił do niewoli sowieckiej. Po odmowie wstąpienia do Armii Czerwonej spędził blisko 2 lata w więzieniach.
Wyszedł w 1941 roku na mocy układu Sikorski-Majski. W Związku Radzieckim utworzył armię złożoną z Polaków zwolnionych z sowieckich więzień i obozów. Żołnierze ci weszli następnie w skład 2. Korpusu Polskiego na Bliskim Wschodzie. Pod dowództwem Andersa walczyli do końca wojny we Włoszech, między innymi w bitwach pod Ankoną i Bolonią.
Władysław Anders przez lata konsekwentnie domagał się ujawnienia prawdy o zbrodni katyńskiej. Jeszcze podczas II wojny światowej, tworząc Armię Polską w ZSRR, prowadził poszukiwania oficerów więzionych wcześniej w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Jak później okazało się, blisko 22 tysiące polskich oficerów i jeńców wojennych zostało zgładzonych przez NKWD.
Na emigracji generał Anders walczył z kłamstwem katyńskim. Uczestniczył też w kampanii na rzecz uwolnienia Polaków przebywających w łagrach sowieckich.
Był przeciwnikiem porządku jałtańskiego narzuconego Polsce. Potępiał próby kompromisu z komunistami. W 1956 roku poprowadził w Londynie marsz 20 tysięcy polskich emigrantów.
Patronował powstaniu Skarbu Narodowego, współorganizował Zjazd Polski Walczącej w 1966 roku związany z obchodami Millennium Chrztu.
Zmarł w Londynie 12 maja 1970 roku. Zgodnie z jego wolą, został pochowany wśród swoich żołnierzy na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino we Włoszech.
IAR