11 lutego 2004 roku w Stanach Zjednoczonych zmarł pułkownik Ryszard Kukliński, były oficer Ludowego Wojska Polskiego, tajny współpracownik Centralnej Agencji Wywiadowczej – CIA. W latach 1971-1981 przekazał Amerykanom strategiczne plany wojskowe Związku Radzieckiego i Układu Warszawskiego. Dotyczyły one między innymi sowieckiej inwazji na Europę oraz wprowadzenia w Polsce stanu wojennego.
Współpracę z wywiadem amerykańskim nawiązał z własnej inicjatywy. Decyzję podjął po inwazji państw Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 roku oraz po masakrze robotników na Wybrzeżu w grudniu 1970. Jako wysoki rangą oficer Sztabu Generalnego, miał dostęp do tajnych dokumentów dotyczących paktu wojskowego państw socjalistycznych. Wśród ponad 40 tysięcy stron akt przekazanych CIA przez pułkownika były plany użycia przez ZSRR broni nuklearnej.
W 1981 roku, wobec zagrożenia dekonspiracją, Kukliński wraz z rodziną, został potajemnie wywieziony z pomocą Amerykanów do Stanów Zjednoczonych. Tam żył pod zmienionym nazwiskiem. W kraju, skazany przez komunistyczny sąd na śmierć, ostatecznie został uniewinniony i zrehabilitowany w 1997 roku. Jego rehabilitacja była jednym z nieoficjalnych warunków przyjęcia Polski do NATO.
Gdy w 1998 roku Ryszard Kukliński przyjechał do kraju, powiedział, że jego droga do wolnej ojczyzny była długa, lecz nigdy nie wątpił, że do niej powróci.
– Pułkownik Ryszard Kukliński był pierwszym polskim oficerem w NATO – podkreślił (2021) Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Jan Józef Kasprzyk zaznaczył, że zdradzenie przez pułkownika tajemnic Układu Warszawskiego przyczyniło się do uniknięcia wybuchu III wojny światowej.
Prezydent Andrzej Duda w 2016 roku mianował Ryszarda Kuklińskiego na stopień generała brygady. Podczas uroczystości w Belwederze prezydent mówił, że w ten sposób dokonała się sprawiedliwość historyczna, a generał Kukliński stał się rycerzem niepodległości odzyskanej w 1989 roku.
– Ryszardowi Kuklińskiemu zawdzięczamy to, że Polska nie została zrównana z ziemią za pomocą broni jądrowej – powiedział w 2018 roku Dyrektor Izby Pamięci Generała Ryszarda Kuklińskiego w Warszawie Filip Frąckowiak.
Ryszard Kukliński otrzymał stopień pułkownika armii amerykańskiej i został uhonorowany przez CIA jednym z najwyższych odznaczeń tej instytucji – medalem „Distinguished Intelligence”.
W latach 1993-1994 zginęli dwaj synowie Ryszarda Kuklińskiego. Okoliczności ich śmierci nie zostały do dziś wyjaśnione, pojawiły się opinie, że mogła być to zemsta sowiecka.
W 1998 roku pułkownik Kukliński otrzymał Krzyż Armii Krajowej, przyznany przez Radę Naczelną i Zarząd Główny Światowego Związku Żołnierzy AK.
Zmarł 11 lutego 2004 roku w Tampie na Florydzie. Urna z jego prochami została przywieziona do Polski i złożona na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.
IAR