Naukowcy prowadzili badania na terenie nekropolii, należącej do Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie, przy ulicy Okopowej.

Jak mówił naczelny rabin Polski Michael Schudrich, prace zostały przeprowadzone zgodnie z przepisami o ochronie zabytków i z poszanowaniem żydowskiego prawa religijnego.

Ręka w rękę

– W tradycji żydowskiej, jak w wielu innych tradycjach, kości są święte na zawsze. My mówimy po hebrajsku – jedno nazwisko na cmentarzu to jest Beit Chaim – Dom Żyjących. My mamy respekt dla zmarłych, bo jakby nadal żyją, ich nauka dla nas żyje. Dla mnie to jest wspaniały przykład tego, jak naukowcy i duchowni mogą pracować ręka w rękę- mówił rabin Michael Schudrich.

Wartościowe odkrycie

Naukowcy odsłonili najstarszą część cmentarza z początku XIX wieku, teren Kwatery 1., w tym kilkadziesiąt nieznanych dotąd pochówków, macewy polichromowane złotem, a także brukowane uliczki między grobowcami. Jak mówił kierownik badań, archeolog Szymon Lenarczyk, to wartościowe odkrycie.

– Nie wiedzieliśmy do tej pory, albo wiedzieliśmy o szczątkowych brukowanych ciągach komunikacyjnych, co powoduje, że jest to wartość bardzo duża, że brukowano ścieżki doprowadzając je do oheli, w tym wypadku do ohelu Sonnenberga i ohelu Lipszyca – do tej pory nieznanych. Celowość tych działań jest bardzo ciekawa i mówi nam o tym, że rzeczywiście komunikacja w tej oryginalnie historycznej i najstarszej części cmentarza została zaprojektowana z przemyślaną intencją – mówił archeolog.

Badania zostały przeprowadzone na zlecenie Fundacji Dziedzictwa Kulturowego

Prezes fundacji Michał Laszczkowski mówił, że badania uzupełniają wiedzę o życiu żydowskiej społeczności.

– Najcenniejszym jest odkrycie kolejnego nieznanego fragmentu historii warszawskich Żydów, pokazującego, że w XIX wieku ten cmentarz wyglądał inaczej niż sobie go wyobrażaliśmy, że był zaplanowany, że rozwijał się w tej historycznej części w sposób całościowy, i że dzisiaj możemy przywrócić mu pierwotny wygląd – dodał.

Pierwszy etap prac archeologicznych został przeprowadzony między czerwcem a wrześniem. Cały projekt ma potrwać do końca 2021 roku i doprowadzić do uporządkowania oraz pełnego odsłonięcia najstarszej części cmentarza.

Cmentarz został założony w 1806 roku. To największa żydowska nekropolia w Polsce i jedna z największych w Europie. Dotychczas, na cmentarzu przy Okopowej, znaleziono ponad 82 tysiące czytelnych macew, ale szacuje się, że spoczywa na nim około ćwierć miliona ludzi.

IAR