Najstarszy budynek dawnej Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu w Warszawie został wpisany do rejestru zabytków. O decyzji poinformował w mediach społecznościowych Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków. Obiekt przy ulicy Jagiellońskiej 88 G to jedna z najcenniejszych pamiątek po historii polskiej motoryzacji.

– Wniosek o wpis do rejestru zabytków historycznego zespołu dawnej fabryki FSO na Żeraniu złożyło kilka organizacji społecznych działających na terenie Pragi. To postępowanie wciąż się toczy, natomiast na podstawie zebranego materiału dowodowego, przeprowadzonych też analiz, wytypowaliśmy obiekt, który zdecydowanie jest wizytówką tego zakładu. I to ze względów zarówno historycznych  jak i inżynieryjnych. To najstarszy obiekt na terenie dawnej fabryki – wyjaśnia Marcin Dawidowicz, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Hala kolebkowa powstawała od 1949 do 1953 roku. Ostatnia rozbudowa o dodatkowy segment, nastąpiła 4 lata później.

– To niezwykła konstrukcja zaprojektowana częściowo przez architektów włoskich, zrealizowana już przez architektów polskich, która w skali poprzemysłowego dziedzictwa Warszawy na pewno wyróżnia się swoją formą, skalą oraz związkami z samą fabryką na Żeraniu – dodaje Marcin Dawidowicz.

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków zapowiada też rozszerzenie ochrony konserwacyjnej na Żeraniu o kolejne budynki i infrastrukturę.

– Toczy się postępowanie dotyczące całego zespołu. O ile część budynków została już rozebrana, to te najważniejsze właśnie, tworzące najstarszą część, połączone z elementami biurowymi, bramą wjazdową, zostaną w najbliższym czasie również objęte ochroną konserwatorską, jako wpis całego zespołu budowlanego. Dotyczy to również sieci komunikacyjnej zachowanej na terenie fabryki – wskazuje Marcin Dawidowicz.

Szczególnie ważnym momentem w historii fabryki był 6 listopada 1951 roku, kiedy o godzinie 14:00 z hali montażowej nr 1 zjechał pierwszy samochód nazwany Warszawą M-20. Był to pierwszy pojazd osobowy wyprodukowany w powojennej Polsce. Na Żeraniu powstawały również kultowe syreny, fiaty 125, polonezy oraz Daewoo. Ostatnim modelem auta, który powstawał w FSO był Chevrolet Aveo. Jego produkcja zakończyła się w 2011 roku.

Artur Chmielewski