Kalejdoskop historyczny

Jak wyglądał Adwent na dawnej polskiej wsi? Ciemność bez elektryczności, post i zakaz zabaw, wspólne prace w domach (darcie pierza, przędzenie), opowieści i spotkania sąsiedzkie. O dawnych zwyczajach, podłaźniczce zamiast choinki i adwentowej powadze opowiada etnograf Małgorzata Jaształt.

Rozmowa z Hubertem Bojarskim , rzecznikiem Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL o wystawie  "Wolność jest w nas"(słowa ks. Jerzego Popiełuszki)📜 . Ekspozycja jest impresyjna, o ludziach, ideach, symbolach oraz  buncie. Jak powstawały pierwsze ruchy antykomunistyczne w Polsce ? A jak rodziła się "Solidarność"? Jak ją stłumiono? Jakie zmiany zaszły w muzyce lat 70-tych a 80-tych ?

Historia majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, który po klęsce wrześniowej odmówił kapitulacji i dalej walczył jako dowódca Oddziału Wydzielonego WP. Audycja pokazuje różnice między legendą filmową a faktami, kulisy tworzenia konspiracji, relacje z ludnością i podziemiem oraz dramatyczne skutki niemieckich represji wobec wsi wspierających oddział. Opowieść o honorze, upartości i cenie wolności 🔥📜⚔️

W „Kalejdoskopie historycznym” Marcin Bąk i Ewa Pawlus przybliżają mniej znane oblicze mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” – jego dzieciństwo, wychowanie w patriotycznym domu, legionową drogę, a także imponującą karierę jeździecką w europejskiej czołówce. 🐎🎖️ To opowieść o oficerze-zagończyku, który w mundurze przeżył całe dorosłe życie, zanim stał się legendą września 1939 roku. 📜🔥

W audycji Marcin Bąk i Michał Gruszczyński opowiadają o dziejach Polonii Warszawa – od czasów zaborów, gdy sport był namiastką polskiej armii, po przedwojenne derby, okupacyjne konspiracyjne mecze i dramatyczne epizody z czasów Powstania Warszawskiego 🏟️🇵🇱. Poznajemy klub jako miejsce spotkania różnych środowisk – od robotników, przez inteligencję, po mniejszości narodowe – oraz symbol lokalnego patriotyzmu i przywiązania do Warszawy 🖤🤍.

Prof. Tomasz Kośmider o  prymasie Stefanie Wyszyńskim i jego roli Interrexa 🇵🇱📜. Kim był Interrex? Jak wyglądał ten urząd w dawnej polskiej polityce? Skąd to się wzięło? Kiedy? Dlaczego to prymas stawał się interrexem? Jacy byli w naszej historii interrexi i jak pełnili ten urząd? Na czym polegała ich praca? Jak  i dlaczego Kardynał Sapieha (nigdy nie był prymasem)  pełnił nieformalną rolę interrexa ?

Prof. Tomasz Kośmider o roli kard. Stefana Wyszyńskiego jako nieformalnego przywódcy narodu po 1945 r.: zmagania z systemem, porozumienie z 1950 r., „Non possumus” (1953) oraz obrona Kościoła i wolności sumienia. Kontekst zimnej wojny, represji i „opiłowywania” Kościoła – dlaczego to właśnie w Polsce przetrwała najsilniejsza wspólnota wiary? 🇵🇱📜

Marcin Bąk i Piotr Kolanek z MWP opowiadają o komunistycznych represjach na Podlasiu: wywózkach NKWD 🚂, pacyfikacjach UB/KBW 🔥, publicznych egzekucjach 👥, „bandach pozorowanych” 🎭 i fałszowanych wyborach 1947 🗳️. W tle podziemie (m.in. „Młot”, „Łupaszka”, „Sokolik”) ⚔️, rola LWP i Brygady Pancernej, presja na PSL oraz codzienna walka z pospolitym bandytyzmem. Pamięć o ofiarach i lokalnych bohaterach wciąż domaga się głośnego przypomnienia. 🕯️

Lokalna historia wielkiej tragedii: łapanki, wywózki do łagrów i pacyfikacje w powiecie sokołowskim. 🎙️📜🚂 Gość audycji, Piotr Kolanek (MWP), opisuje pierwszą falę represji: ok. 3 000 osób z Sokołowa wywieziono jesienią 1944 r. do obozu Borowicze; ciężka praca, głód i liczne zgony. Represje trwały do ok. 1949/50 r., a pamięć o nich długo była tłumiona. 🔸

W audycji Marcina Bąka gościł Michał Gruszczyński z Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. Rozmowa przeniosła słuchaczy do października 1939 roku – czasu klęski, ale i narodzin oporu. ⚔️ Mimo upadku państwa polskiego trwały jeszcze walki na Helu i pod Kockiem, a w kraju zaczęły powstawać pierwsze organizacje konspiracyjne, takie jak Służba Zwycięstwu Polski, NOW czy Związek Jaszczurczy. 🕵️

⚓ 7 X 1571 Liga Święta rozbija flotę Imperium Osmańskiego pod Lepanto — przełom na Morzu Śródziemnym. 👑 Don Juan de Austria vs. Ali Pasza, tercio kontra janczarzy, a weneckie galeasy zapewniają przewagę artyleryjską. 🏝️ W tle: Malta, Cypr i męstwo Bragadiniego; rola korsarzy i kupieckich republik. 📿 Zwycięstwo wiąże październik z Różańcem i świętem Matki Bożej Różańcowej.

Gościem audycji jest popularyzator historii Bogumił Wójcik, który opowiada o św. Michale Archaniele jako patronie rycerstwa normandzkiego i o tym, jak zmieniał się średniowieczny etos rycerski. W rozmowie pojawia się też pytanie, czy św. Jakub naprawdę walczył z Maurami, oraz przegląd najwybitniejszych krzyżowców i ich legend.

Gościem audycji jest Michał Gruszczyński z Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, który opowiada o roli Mokotowa w planach powstańczych — o tym, kim byli jego mieszkańcy i dlaczego dzielnica była strategicznie ważna zarówno dla Polaków, jak i Niemców. W odcinku usłyszymy także o dramatycznych przejściach kanałami, jednym z najbardziej poruszających doświadczeń powstańców.

Gościem audycji jest Piotr Kolanek z Muzeum Wojska Polskiego, który przypomina wydarzenia 17 września 1939 r., gdy Armia Czerwona uderzyła na Polskę — temat później zakłamany w PRL. Mimo rozkazu Rydza-Śmigłego „nie walczyć”, wiele oddziałów stawia opór, m.in. KOP, Flotylla Pińska, obrońcy Grodna czy żołnierze spod Szacka i Wytyczna. Za frontem wkracza NKWD, przeprowadzając masowe egzekucje i deportacje ok. 400 tys. obywateli. Audycja porusza także kontekst kultury i pamięci — od aluzji do Katynia w PRL po historie Mackiewiczów, „Łupaszki” i młodego Pileckiego na Kresach.

W „Kalejdoskopie historycznym” Marcin Bąk i prof. Grzegorz Pyszczek pokazują teatr jako przestrzeń formującą wspólnoty i idee — od rytuałów antycznych, przez średniowieczne misteria, renesansowy „złoty wiek”, aż po scenę nowoczesną. W polskim wątku pojawiają się Fredro i romantycy, Wyspiański, Reduta, Grotowski, Teatr Rapsodyczny oraz twórcy teatru plastycznego. Rozmowa podkreśla, że mimo kina i internetu teatr żyje dzięki spotkaniu „tu i teraz” — a Teatr Klasyki Polskiej przypomina, jak ważna jest wierność autorowi i siła klasyki. 🎭✨

Nowy odcinek „Kalejdoskopu Historycznego”. Gościem Marcina Bąka jest Piotr Kolanek z Muzeum Wojska Polskiego. Rozmawiamy o Batalionach i Brygadach Obrony Narodowej – czym były, po co powstały, jak je szkolono i uzbrajano oraz jak walczyły we wrześniu 1939 r.

Gościem Marcina Bąka był Michał Gruszczyński z Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. Tematem audycji była postać Władysława Gomułki – jego udział w represjach, mit „dobrego komunisty” i rzeczywiste rządy w PRL.

W audycji „Kalejdoskop historyczny” Marcin Bąk rozmawia z Maciejem Tyszką o tragicznych wydarzeniach z lipca 1945 roku – Obławie Augustowskiej. 🎙️ 🔹 Sowiecka operacja wymierzona w polskie podziemie 🔹 Ponad 7 tys. aresztowanych – kilkuset zaginionych bez śladu 🔹 „Mały Katyń” – milczenie władz, strach rodzin, brak grobów 🔹 Świadectwo rodzinne i walka o pamięć 🇵🇱 🔹 Gdzie leżą ofiary? Czy kiedykolwiek je odnajdziemy? ❓

Jak naprawdę wyglądało lądowanie w Normandii 6 czerwca 1944 r.? 🇺🇸🇬🇧 Michał Gruszczyński i Marcin Bąk w „Kalejdoskopie historycznym” opowiadają o kulisach D-Day, operacjach dezinformacyjnych, udziale Polaków oraz wojennych mitach PRL. 🎖️📚

W „Kalejdoskopie historycznym” Marcin Bąk rozmawia z dr. Andrzejem Krzystyniakiem 🧑‍🏫 o Śląsku – jego tożsamości, historii i kontrowersjach wokół uznania gwary śląskiej za odrębny język 🗣️. Czy to tylko pielęgnowanie tradycji, czy krok ku autonomii? 🚩 Ekspert przestrzega przed politycznymi skutkami, przywołując przykład Katalonii 🇪🇸. W rozmowie poruszono też kluczową rolę Kościoła katolickiego ⛪ w zachowaniu polskości na Śląsku, dramatyczne wydarzenia Powstań Śląskich ⚔️ oraz brutalne represje ze strony Niemców podczas II wojny światowej 🕯️. Nie zabrakło odniesień do XIX wieku, walki o edukację 📚 i znaczenia takich postaci jak Józef Lompa.

📻 Prowadzi Marcin Bąk | Gość: Tadeusz Płużański 🕯 25 maja – rocznica mordu sądowego na Witoldzie Pileckim. 🔫 Zginął w 1948 r. z rąk UB na Rakowieckiej. 🕵️‍♂️ Dobrowolnie poszedł do Auschwitz jako agent wywiadu. 📡 Po wojnie budował siatkę wywiadowczą przeciw komunistom. 💬 „Auschwitz to była igraszka” – mówił o brutalnym śledztwie UB. 🪦 Do dziś nie odnaleziono jego szczątków.