W Markowej na Podkarpaciu rozpoczynają się obchody piątej rocznicy powstania Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów. Okazją do świętowania jubileuszu jest przypadający dziś Międzynarodowy Dzień Muzeów.

Placówka upamiętniająca polskich Sprawiedliwych i inne osoby pomagające Żydom zagrożonym Zagładą została otwarta 17 marca 2016 roku. Jednak pandemia nie pozwoliła na wcześniejsze zorganizowanie spotkań rocznicowych.

Obchody zainauguruje „Sympozjum Kultury Pamięci Muzeum Ulmów”.

W sesji historycznej weźmie udział pierwszy dyrektor placówki, obecnie wiceprezes IPN dr Mateusz Szpytma.

– W Polsce po wielu latach powstało miejsce, które jest poświęcone Polakom ratującym Żydów oraz tym ratowanym Żydom. To miejsce prowadzące bardzo szeroką działalność kulturalną i edukacyjną. To miejsce-symbol, ze względu na historię rodziny Ulmów – powiedział wiceprezes IPN.

Dr Mateusz Szpytma przypomniał, że 8 z 9 milionów złotych na powstanie Muzeum Ulmów wyłożył samorząd województwa podkarpackiego.

Historyk, będący również krewnym rodziny Ulmów, mówił, że wartość placówki w Markowej pokazuje też fakt licznych odwiedzin gości narodowości żydowskiej.

– Myślę, że około 5 tys. Żydów przyjeżdżało rocznie na grób rodziny Ulmów a część z nich zaglądała przy okazji do muzeum. Jest to jedyne muzeum w Polsce, którego ekspozycja w całości jest tłumaczona nie tylko na angielski, ale też na język hebrajski – podkreślił dr Mateusz Szpytma.

Rodzina Ulmów w latach 1942-44 dawała schronienie ośmiorgu Żydom z rodzin Didnerow, Gruenfeldów i Goldamnów.

Na skutek donosu, 24 marca 1944 roku Niemcy odkryli kryjówkę i zamordowali Józefa Ulmę, jego będącą w zaawansowanej ciąży żonę Wiktorię, sześcioro ich kilkuletnich dzieci oraz wszystkich ukrywających się Żydów.

W 1995 roku Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 roku prezydent Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

W 2003 roku w diecezji przemyskiej rozpoczął się proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów, który obecnie toczy się w Stolicy Apostolskiej. W marcu tego roku poinformowano, że watykańska komisja historyków pozytywnie oceniła positio rodziny Ulmów, czyli dokument opisujący ich życie i dowody heroiczności cnót.

IAR