Od 5 do 7 sierpnia 1944 roku, w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego, Niemcy wymordowali od 30 do 65 tysięcy mężczyzn, kobiet i dzieci. Dokładna liczba ofiar pozostaje nieznana.

Eksterminację przeprowadziły oddziały SS, Wehrmachtu i niemieckiej policji, realizując w ten sposób rozkaz Adolfa Hitlera nakazujący zburzenie stolicy Polski i wymordowanie wszystkich ludzi.

Mieszkańców Woli mordowano w mieszkaniach, w piwnicach, na podwórzach kamienic i na ulicach, zabijano w masowych egzekucjach. Największe z nich odbyły się koło wału kolejowego przy ulicy Moczydło oraz w fabrykach „Ursus” i Franaszka przy ulicy Wolskiej. Niemcy wielokrotnie podpalali bloki mieszkalne i rozstrzeliwali uciekającą ludność karabinami maszynowymi. Ludzi wykorzystywano też jako żywe tarcze, pędząc ich przed niemieckimi czołgami. Zabijano rannych w szpitalach i dopuszczano się gwałtów. Polaków zmuszano także do rozbiórki barykad w ogniu walki.

W związku z niemieckimi planami wysiedlenia mieszkańców Warszawy kościół św. Wojciecha przy ulicy Wolskiej został zamieniony przez Niemców na punkt zborny, w którym ludność oczekiwała na transport do obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie. Tylko między 6 a 10 sierpnia przez kościół przeszło około 90 tysięcy wysiedleńców.

Łącznie straty wśród ludności cywilnej podczas całego Powstania Warszawskiego wyniosły od 130 do 200 tysięcy osób.

Działaniami eksterminacyjnymi na Woli dowodził SS-Gruppenführer Heinz Reinefarth. Oprócz formacji niemieckich pod swoimi rozkazami miał także kolaboracyjne oddziały RONA – Rosyjskiej Wyzwoleńczej Armii Ludowej, pułku Kozaków Jakuba Bondarenki, a także brygady karnej złożonej z przestępców i żołnierzy po wyrokach. Oddziały te wykazały się szczególnym okrucieństwem. W dniu rozpoczęcia rzezi Woli, 5 sierpnia, do Warszawy przyjechał SS-Obergruppenführer Erich von dem Bach-Zelewski, który przejął dowodzenie nad siłami wyznaczonymi do stłumienia powstania.

Po zakończeniu wojny nikt ze sprawców rzezi na Woli nie poniósł odpowiedzialności za popełnione czyny. Heinz Reinefarth został między innymi burmistrzem miasta Westerland oraz posłem do Landtagu. Zmarł w 1979 roku. W sprawie Ericha von dem Bacha – w zamian za zeznania przeciwko swoim przełożonym – władze amerykańskie odmówiły jego ekstradycji do Polski lub ZSRR. Zmarł w 1972 roku.

IAR