Kapelan żołnierzy wyklętych ksiądz Władysław Gurgacz i żołnierze Narodowych Sił Zbrojnych znaleźli się w gronie 16 zidentyfikowanych ofiar terroru komunistycznego. Nazwiska osób, których szczątki odnalazł IPN, ogłoszono podczas uroczystości w Pałacu Prezydenckim w Warszawie.

Prezydent Andrzej Duda napisał w liście do uczestników ceremonii, że choć liczba zidentyfikowanych ofiar totalitaryzmów przekroczyła już 100, to nadal jest to początek „ogromnego dzieła, które musi być kontynuowane”. Jak zaznaczył, choć żołnierze antykomunistycznego podziemia byli mordowani, prześladowani i skazani na zapomnienie, to jednak zwyciężyli.

– Dla takich jak oni nie było miejsca pod czerwoną dyktaturą. Mieli zginąć i zniknąć na zawsze z ludzkiej pamięci. Jednak prawda o tym kim byli i jakim służyli wartościom przetrwała w polskich domach i sercach – napisał prezydent Andrzej Duda, dodając, że pamięć o bohaterach antykomunistycznego podziemia to fundament, na którym budowana jest wolna Rzeczypospolita.

Prezes IPN doktor Jarosław Szarek podkreślił, że wszyscy zidentyfikowani zostali zamordowani już po zakończeniu II wojny światowej.

– To ich dotknęło „wyzwolenie”, które wkraczało tutaj od 1944 roku. Zostali „wyzwoleni” od wolności, prawdy, niepodległości i życia. Tak jak blisko 50 tysięcy naszych rodaków – ofiar władzy komunistycznej w pierwszym dziesięcioleciu Polski komunistycznej – powiedział prezes IPN. Jak przypomniał, kolejne lata PRL także przynosiły zbrodnie jej władz na obywatelach sprzeciwiających się reżimowi.

Ksiądz Władysław Gurgacz „Sem” był uczestnikiem antykomunistycznego podziemia po II wojnie światowej. Jako kapelan służył w Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej. Córka siostrzeńca duchownego Urszula Mrozek podkreśliła, że ksiądz Władysław Gurgacz to szczególna postać w jej rodzinie.

– Moja babcia czyli siostra księdza Gurgacza bardzo często opowiadała nam o nim. Pokazywała jego rysunki, ponieważ pięknie malował, posiadam do dziś jego wspomnienia – kazania, listy. Przechowujemy je jak relikwie – powiedziała Urszula Mrozek. Dodała, że choć bliscy wiedzieli o grobie księdza Gurgacza na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, to dopiero identyfikacja dała im pewność miejsca pochówku.

Za ochronę księdza Gurgacza w oddziale PPAN odpowiadał Stanisław Szajna „Orzeł”. Jego siostrzeniec Stanisław Kawecki podkreślał, że po latach ofiary odzyskały swą tożsamość.

– Walcząc z totalitaryzmem komunistycznym w latach 1944-56 oddali swe życie za w pełni wolną, demokratyczną i bez obcych wpływów Polskę. Ich niezłomna wola walki dopiero teraz przynosi właściwy skutek – mówił członek rodziny Stanisława Szajny „Orła”. Jak zaznaczył, dzięki pracom IPN, rodziny będą mogły pochować bliskich z należnym im hołdem i szacunkiem. „Już nie jako osoby nieznane, ale jako bohaterów” – dodał.

Wśród zidentyfikowanych są żołnierze oddziału NSZ kapitana Henryka Flamego „Bartka”, ofiary operacji UB „Lawina”. Ich szczątki odnaleziono w Starym Grodkowie na Opolszczyźnie.

Jednym z nich jest Antoni Byrdy „Antek”. Notę identyfikacyjną swojego wuja odebrał Józef Laszczak.

– Nie znałem go, bo urodziłem się w 1951 roku, a on zginął 5 lat wcześniej w Starym Grodkowie. Znam wuja z opowiadań babci, która do końca swojego życia czekała z nadzieją, że żyje i pewnego dnia wróci. Zdarzało się, że z sąsiednich miejscowości co pewien czas pojedyncze osoby wracały ze Związku Radzieckiego – mówił Józef Laszczak.

W Pałacu Prezydenckim ogłoszono również nazwiska trzynastu innych żołnierzy powojennego podziemia niepodległościowego. To Roman Bączek, Jan Ficek „Jamnik”, Stanisław Łajczak „Wtorek”, Władysław Nowotarski „Lotny”, Franciszek Pajestka „Orzech”, Karol Talik „Ryś”, Franciszek Talik „Tygrys”, Jan Wojtas „Pilot”, Wojciech Frodyma „Bierut”, Ryszard Kłaput „Pomsta”, Mieczysław Kozłowski „Błysk”, Marian Sobolczyk, oraz Józef Wawrzyńczyk „Pepik”.

W tym roku eksperci IPN przebadali ponad 70 miejsc w kraju i poza granicami. Przez ostatnie lata dzięki współpracy Instytutu i uczelni medycznych zidentyfikowano ponad 150 ofiar totalitaryzmów.

IAR