W tym odcinku Michał Gruszczyński z Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL  w „Kalejdoskopie historycznym” opowiada o mało znanej współpracy sowiecko-niemieckiej. Jak Hitler i Stalin wspólnie niszczyli Polskie Państwo Podziemne? Jak NKWD i Gestapo dzieliły się informacjami i prowadziły wspólne akcje wymierzone w polski ruch oporu?
 

Niemiecko-sowieckie relacje przed wybuchem wojny

Adolf Hitler nie osiągnąłby swojej militarnej potęgi bez pomocy Józefa Stalina. Związek Sowiecki od lat 30. wspierał niemiecką machinę wojenną. Udostępniał swoje terytorium na eksperymenty wojskowe. Niemieccy oficerowie szkolili się w sowieckich akademiach wojskowych. Po dojściu Hitlera do władzy Polska była traktowana przez Niemcy jako sojusznik. Relacje polsko-niemieckie do 1938 roku były poprawne. Sytuacja zmieniła się, gdy Polska chciała uczestniczyć w podziale Czechosłowacji. Niemcy odsunęły Polskę na bok, a sojusze zaczęły się przeobrażać.

Wrzesień 1939 – początek współpracy

Atak Niemiec na Polskę 1 września 1939 roku był wspierany przez sojusznika na wschodzie. Stalin czekał na odpowiedni moment. 17 września Armia Czerwona wkroczyła do Polski. Rozpoczęły się masowe egzekucje, deportacje oraz niszczenie polskich elit. Oba totalitaryzmy koordynowały działania wywiadowcze i wojskowe.

Wspólne operacje NKWD i Gestapo

Sowieckie NKWD i niemieckie Gestapo regularnie wymieniały informacje. Ich celem było niedopuszczenie do odrodzenia się Polski. W 1940 roku odbyło się kilka konferencji, na których obie strony ustalały strategie walki z podziemiem. Zakopane stało się miejscem spotkań agentów NKWD i SS. Niemcy przekazywali Sowietom dane o polskich organizacjach antykomunistycznych, a Sowieci informowali Niemców o działaczach niepodległościowych.

Likwidacja polskiego podziemia

Obie strony zwalczały polski ruch oporu. Wspólne operacje prowadziły do likwidacji konspiracyjnych struktur. Dochodziło do licznych aresztowań i egzekucji. Służby niemieckie i sowieckie tropiły oficerów, profesorów i działaczy społecznych. W 1943 roku doszło do aresztowania generała Stefana Roweckiego „Grota”, dowódcy Armii Krajowej. Istnieją przypuszczenia, że było to wynikiem niemiecko-sowieckiej współpracy wywiadowczej.

Sowiecka infiltracja polskiego podziemia

Stalin wiedział, że Polska nie zaakceptuje komunizmu. W 1942 roku powstała Polska Partia Robotnicza, kontrolowana przez Sowietów. Jej zbrojne ramię, Gwardia Ludowa, współpracowało z NKWD. Gwardziści wydawali Niemcom oddziały Armii Krajowej. Często mylili własnych towarzyszy z żołnierzami AK, co prowadziło do bratobójczych starć.

Rok 1944 – koniec współpracy

W czerwcu 1941 roku Niemcy zaatakowały Związek Sowiecki. Operacja „Barbarossa” zakończyła sojusz Hitlera i Stalina. Niemniej jednak sowiecka infiltracja polskiego podziemia trwała nadal. W 1944 roku, podczas Powstania Warszawskiego, oddziały komunistyczne otrzymały rozkaz eliminacji patriotycznych formacji. Związek Sowiecki nie zamierzał dopuścić do powrotu wolnej Polski.

Skutki współpracy

Sojusz niemiecko-sowiecki był tragiczny dla Polski. Dwa totalitaryzmy dążyły do całkowitego wyniszczenia narodu polskiego. Po wojnie wielu dawnych kolaborantów z komunistycznych ugrupowań zrobiło kariery w PRL. Historia sowiecko-niemieckiej współpracy jest mało znana i często przemilczana.

Pamięć o ofiarach

Dziś niewiele mówi się o tych wydarzeniach. Oficjalna narracja lewicowa pomija niewygodne fakty. Stalin jest wciąż postrzegany jako ten, który pokonał Hitlera. Prawda jest bardziej skomplikowana. Zanim Związek Sowiecki stał się ofiarą III Rzeszy, był jej kluczowym sojusznikiem. Polacy zapłacili za to najwyższą cenę.

Historia współpracy sowiecko-niemieckiej powinna być szerzej znana. Tylko wtedy możemy zrozumieć, jak wielkie było zagrożenie dla niepodległości Polski. Warto o tym pamiętać i przekazywać prawdę kolejnym pokoleniom.

GK