Habit zakonny towarzyszy chrześcijaństwu od jego początków. Pierwsi zakonnicy nosili proste, jednolite stroje, by podkreślić swoje oddanie Bogu, skromność i pokorę. Z biegiem lat habity zaczęły się zmieniać, a poszczególne zgromadzenia dodawały charakterystyczne elementy, jak ozdoby czy hafty. Mimo tych zmian zachowały swoją prostotę i skromność. Habity są więc nie tylko strojem charakterystycznym dla zgromadzeń zakonnych, zakonnic i zakonników, są one także niejako opowieścią o danym zgromadzeniu, kawałkiem jego historii zapisanym w tkaninie.
Kolory habitów i ich znaczenie
Kolor habitu odzwierciedla duchowość zakonu.
-
Dominikanie w białych habitach i płaszczach | Henryk Przondziono /Foto Gość
Dominikanie noszą białe habity, symbolizujące czystość, niewinność i oddanie Bogu. Szkaplerz, czyli pas tkaniny nakładany na tunikę, przypomina o opiece Najświętszej Maryi Panny nad zakonem.
- Benedyktyni wybierają czarne habity, które oznaczają pokorę i ubóstwo. W przeciwieństwie do dominikanów prowadzą życie mnisze, skoncentrowane na samotności i kontemplacji.
- Cystersi, zwani „białymi benedyktynami”, noszą białe habity z czarnymi szkaplerzami, spinanymi skórzanymi pasami. Podczas modlitwy i pracy zakładają kaptury.
Habit św. Franciszka – symbol krzyża
Św. Franciszek nosił habit przypominający kształtem krzyż. Strój z grubego, szorstkiego materiału miał wyrażać umartwienie i ubóstwo. Pierwotnie był szary, ponieważ takie płótno było najtańsze. Szczególnym elementem habitu franciszkańskiego jest biały sznur z trzema węzłami, symbolizującymi śluby: posłuszeństwa, czystości i ubóstwa. Kolor pierwotnie był najprawdopodobniej szary (w średniowieczu franciszkanie byli nazywani „szarymi braćmi”), ponieważ tzw. szare płótno było najtańszym w ówczesnym świecie materiałem. A właśnie na aspekt jakości habitu (strój miał być ubogi, a więc wykonany z taniego materiału) św. Franciszek zwracał szczególną uwagę. Współczesne odłamy franciszkanów noszą habity w różnych kolorach:
-
Święty Franciszek | sanktuarium.swinoujscie.pl
Zakon Braci Mniejszych – brązowy
- Zakon Braci Mniejszych Kapucynów – brązowy
Różnorodność habitów żeńskich zgromadzeń
Zakonnice często noszą habity w kolorach swoich męskich odpowiedników. Jednak istnieją też zgromadzenia o unikalnej kolorystyce.
- Siostry Służebniczki Ducha Świętego od Wieczystej Adoracji noszą różowe habity, symbolizujące radość i działanie Ducha Świętego.
- Siostry ze Wspólnoty Miłosierdzia Bożego wyróżniają się białymi tunikami i czerwonymi welonami, które przypominają o odkupieniu ludzi przez krew Chrystusa.
- Niektóre zgromadzenia, jak Jadwiżanki wawelskie czy Wspólnota Karmelu Ducha Świętego, rezygnują z welonów.
Zgromadzenie sióstr Służebnic Ducha Świętego od Wieczystej Adoracji. Klasztor Słowa Bożego w Nysie | Henryk Przondziono Foto Gość
Habity zakonne są nie tylko charakterystycznym elementem stroju zakonników i zakonnic, są one przede wszystkim ważnym elementem duchowości i tradycji zakonnej. Kolory habitów nie są „dziełem przypadku” , mają one głębokie znaczenie symboliczne i są ściśle związane z tradycjami poszczególnych zakonów. Odkrywanie ich tajemnic i znaczeń może się okazać fascynującą podróżą przez historię, zwyczaje i podejście do religijności na przestrzeni wieków.
A. K. F.