Był jednym z najbardziej twórczych myślicieli polskich
22 lata temu – 28 czerwca 2000 roku – zmarł ksiądz profesor Józef Tischner, filozof i teolog, eseista katolicki, autor książek „Świat ludzkiej nadziei”, „Nieszczęsny dar wolności” czy „Historia filozofii po góralsku”. Jeden z najbardziej twórczych współczesnych myślicieli polskich. Kawaler Orderu Orła Białego.
Od lat 70. ksiądz Tischner był znaną postacią życia intelektualnego w naszym kraju. Publikował na łamach „Tygodnika Powszechnego”, uczył w Papieskiej Akademii Teologicznej (obecnie Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie) oraz Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie (obecnie Akademia Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego), gdzie wykładał filozofię dramatu. Był założycielem i wieloletnim prezesem Instytutu Nauki o Człowieku w Wiedniu. W latach 80. współpracował z „Solidarnością” i został uznany za jednego z jej kapelanów.
Ksiądz Tischner powtarzał, że nasze człowieczeństwo jest podstawą wszystkich innych funkcji, jakie pełnimy. Jedną z kluczowych kategorii w filozofii człowieka, której nauczał, było „spotkanie” z drugim człowiekiem: relacja z nim, otwartość na niego i odpowiedzialność za niego. Innym centralnym pojęciem w filozofii Józefa Tischnera była nadzieja, która – jak mówił – motywuje człowieka do życia i prowokuje do myślenia. Oprócz podejmowania zagadnień filozoficznych Józef Tischner starał się też budzić nadzieję jako ksiądz.
Ksiądz Tischner sam o sobie mówił „Czasami się śmieję, że najpierw jestem człowiekiem, potem filozofem, potem długo, długo nic, a dopiero potem księdzem”.
Książki księdza Tischnera były entuzjastycznie przyjmowane, kilka z nich zostało bestsellerami, między innymi „Świat ludzkiej nadziei”, „Etyka Solidarności” czy „Myślenie według wartości”. Duży sukces odniosła publikacja „Tischner czyta Katechizm” z 1996 roku, a „Historia filozofii po góralsku” kilka lat po śmierci autora została przeniesiona na scenę teatralną i sfilmowana. Ksiądz Józef Tischner miał wyjątkowy dar przystępnego tłumaczenia różnych pojęć, zachowując przy tym głębokość myśli.
Ksiądz Józef Tischner uzyskał doktorat z filozofii w 1963 roku pod kierunkiem Romana Ingardena, którego szkoła filozoficzna była wówczas jedną z najbardziej twórczych w Polsce. Wtedy przyjął zasadę, że szukać prawdy można, opisując świat.
Ksiądz Tischner był laureatem wielu wyróżnień, między innymi Nagrody Fundacji Alfreda Jurzykowskiego, Fundacji im. Stefana Kisielewskiego, a także Złotego Mikrofonu Polskiego Radia. W 1999 roku otrzymał najwyższe polskie odznaczenie – Order Orła Białego. Od 2001 roku w Krakowie są organizowane Dni Tischnerowskie, służące popularyzacji dorobku filozofa. Przyznawana jest także Nagroda im. księdza Józefa Tischnera przez miesięcznik i Wydawnictwo „Znak” za twórczość literacką oraz inicjatywy duszpasterskie i społeczne. Od 2003 roku działa również krakowski Instytut Myśli Józefa Tischnera, który zajmuje się tworzeniem przyjaznej przestrzeni dialogu dla ludzi o różnych poglądach, którym bliska jest myśl patrona placówki. Prowadzi także archiwum spuścizny po księdzu Tischnerze, jak również działalność popularyzatorską, informacyjną i wydawniczą.
IAR