Walczyły i ginęły za Warszawę. Losy kobiet podczas Powstania Warszawskiego to główny temat plenerowej wystawy „Bohaterki wśród bohaterów”, która jutro o 15 zostanie odsłonięta na Skwerze Hoovera przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. To wyróżnienie najbardziej zasłużonych.
– Prezentujemy ponad 20 postaci kobiet żołnierek Armii Krajowej, które za udział w Powstaniu otrzymały najwyższe odznaczenie wojskowe, czyli Krzyż Wojenny Virtutti Militari. Pokazujemy postaci z bardzo różnych grup wiekowych – mówi dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie dr Tomasz Łabuszewski.
Kobiety stanowiły znaczną część walczących w Powstaniu.
– Kobiety-żołnierze otrzymały te sama prawa i obowiązki co mężczyźni. Natomiast już w styczniu 1944 r. generał Bór-Komorowski wydał rozkaz, który przewidywał udział kobiet w konspiracji i w Powstaniu, łącznie z działaniami bojowymi. Trudno się zatem dziwić, że 1 sierpnia 1944 roku do Powstania przystąpiło około 7 tysięcy kobiet. W całym zaś udział wzięło ponad 12 tysięcy, co stanowiło około 20% walczących – podkreśla Iwona Spałek ze stołecznego IPN.
Wiele z nich w walce straciło życie lub wolność.
– Zginęło lub zostało zamordowanych około 800 sanitariuszek. Poległo ponad 300 łączniczek. Po upadku Powstania około 2,5 tys. kobiet trafiło do niewoli. Ustalenia umowy kapitulacyjnej przyznały im bowiem prawa i obowiązki identyczne jak mężczyznom. Rozkazem dowódcy przyznano im również stopnie wojskowe. Dla wielu kobiet nie był to jednak koniec walk. Podobnie jak mężczyźni kontynuowały działalność w konspiracji antykomunistycznej – dodaje Iwona Spałek.
Wystawa skierowana jest zarówno do polskich, jak i zagranicznych turystów, zainteresowanych tematyką Powstania Warszawskiego.
– Sądzę, że tak masowy udział kobiet w walkach powstańczych dla wielu turystów zagranicznych odwiedzających Warszawę, będzie sporym zaskoczeniem i pokazaniem tego, że działalność niepodległościowa Polaków w czasie II wojny światowej była zjawiskiem nie niszowym, tylko powszechnym – zaznacza dr Tomasz Łabuszewski.
Otwarciu wystawy o 16 towarzyszyć będzie koncert piosenek powstańczych w wykonaniu zespołu „Ferajna z Hoovera”.
Wojciech Dudkowski
