„Służba i solidarność. Jak polska dyplomacja przeciwdziałała Zagładzie” – to tytuł internetowego seminarium Instytutu Pileckiego, które zainicjuje dziś o godz. 15:30 obchody Roku Grupy Ładosia, ustanowionego przez Sejm.

80 lat temu polscy dyplomaci w Szwajcarii wraz z działaczami żydowskimi rozpoczęli tak zwaną akcję paszportową w celu ratowania Żydów przed Holokaustem. Dokumenty państw latynoamerykańskich trafiały do Żydów w całej Europie, co dawało ich posiadaczom szansę na uniknięcie obozów zagłady.

–Ta akcja była elementem pewnego szerszego obrazu – mówi Tomasz Stefanek, pełnomocnik dyrektora Instytutu Pileckiego do spraw programowych.

–W wyniku nowych odkryć archiwalnych i badawczych okazuje się, że podobne działania podejmował konsul Wojciech Rychlewicz w Stambule, mamy historię zaangażowania Tadeusza Romera w Tokio i w Szanghaju, a także historię polskiego konsula Feliksa Chiczewskiego w Lipsku w latach 30. Chcemy spojrzeć na to zagadnienie całościowo – dodaje Tomasz Stefanek.

Dyskusja odbędzie się przed przypadającym w środę Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Dzisiejsze wydarzenie będzie miało międzynarodowy charakter i w jego trakcie zostanie przedstawiony portal passportsforlife.pl. Jest on dostępny w trzech wersjach językowych: polskiej, angielskiej i niemieckiej.

Witryna przedstawia aktualny stan wiedzy o akcji polskich dyplomatów w Bernie. Tomasz Stefanek podkreśla, że portal to cenna inicjatywa dla ocalonych i ich rodzin.

–Te osoby wcale przecież nie trafiały potem do Paragwaju, ale znajdowały sobie miejsce w Izraelu, Stanach Zjednoczonych czy gdzieś indziej. Często nie ma jasności, skąd taki dokument wziął się w rodzinie. Szukamy tych osób, kontaktujemy się z nimi (…) dla nich to także jest często odkrycie dowiedzieć się, w jaki sposób i przez kogo były wystawiane te paszporty – tłumaczy pełnomocnik dyrektora Instytutu Pileckiego do spraw programowych.

Podczas internetowego seminarium głos zabierze Heidi Fishman, córka uratowanej dzięki sfałszowanym paszportom Ruth Fishman z domu Lichtenstern. O reakcji rządów poszczególnych państw na Zagładę opowie między innymi doktor Mordecai Paldiel, były wieloletni dyrektor Departamentu do spraw Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata w Instytucie Jad Waszem.

Od kilku lat Instytut Pileckiego, we współpracy z partnerami w Polsce i za granicą, prowadzi poszukiwania archiwalne i badania naukowe na temat działalności Grupy Ładosia. Ich owocem jest między innymi wydanie w 2019 roku „Listy Ładosia” z nazwiskami ponad 3 tysięcy osób, dla których zostały wystawione paszporty. Z tej grupy wojnę na pewno przeżyło prawie 800 osób. Według szerszych szacunków, Grupa Ładosia przyczyniła się do ocalenia 2-3 tysięcy Żydów.

Grupę, nazwaną od nazwiska ambasadora RP w Bernie Aleksandra Ładosia, tworzyli także jego zastępca Stefan Ryniewicz, konsul Konstanty Rokicki, pracownik konsulatu Juliusz Kuehl, a także żydowscy działacze Chaim Eiss oraz Abraham Silberschein.

IAR