29 lipca 1941 roku, podczas apelu w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz, franciszkanin i misjonarz Maksymilian Maria Kolbe dobrowolnie zdecydował się na śmierć głodową w zamian za Franciszka Gajowniczka.

Wcześniej, po ucieczce jednego z więźniów Niemcy postanowili ukarać 10 innych poprzez zamknięcie w bunkrze głodowym. Wśród nich był Gajowniczek, ojciec dwojga dzieci. Ojciec Maksymilian Kolbe zgłosił się za niego. Zmarł po dwóch tygodniach, 14 sierpnia 1941 roku o godzinie 12.50, dobity zastrzykiem z fenolu. Jego ciało zostało spalone w obozowym krematorium. Zakonnik został beatyfikowany przez papieża Pawła VI, a w 1982 roku kanonizowany przez Jana Pawła II.

Ojciec Kolbe, założyciel klasztoru i twórca największego w Polsce wydawnictwa prasy i książki religijnej w Niepokalanowie koło Warszawy, prowadził działalność misyjną w Chinach, Indiach oraz Japonii. Podczas II wojny światowej dwukrotnie aresztowany przez Niemców, za drugim razem trafił do więzienia na Pawiaku. Z relacji współwięźniów wynikało, że pracował w więziennej bibliotece i przebywał w izbie chorych. Przed Wielkanocą prowadził rekolekcje i spowiedź dla więźniów. Był spokojny, dużo się modlił, a w sytuacjach konfliktowych pozytywnie wpływał na otoczenie. Osadzeni darzyli go szacunkiem i zaufaniem.

28 maja 1941 roku został przewieziony do Auschwitz, gdzie otrzymał numer 16670. Tam zmarł 14 sierpnia tego samego roku.

Uratowany przez ojca Kolbego Franciszek Gajowniczek przez kilkadziesiąt lat (zmarł w 1995 roku) świadczył o świętości franciszkanina.

Ojciec Maksymilian Kolbe przeżył w bunkrze głodowym dwa tygodnie.

– Święty Maksymilian do ostatnich dni otaczał troską współwięźniów – mówił w ubiegłym (2020) roku prowincjał krakowskich franciszkanów ojciec Marian Gołąb.

W 1971 roku papież Paweł VI ogłosił franciszkanina błogosławionym, a w 1982 roku Jan Paweł II wyniósł go na ołtarze. Podczas mszy kanonizacyjnej papież powiedział, że ojciec Kolbe pokazał, iż miłość jest silniejsza od śmierci.

Jan Paweł II był pierwszym papieżem, który modlił się w celi ojca Kolbego – podczas pielgrzymki do ojczyzny w 1979 roku. Ojciec Święty powiedział wówczas, że franciszkanin odniósł zwycięstwo przez „wiarę i miłość”. Papież podkreślił, że męczeństwo ojca Kolbego pomogło przetrwać trudne czasy innymi więźniom i całemu Kościołowi.

W 2006 roku papież Benedykt XVI złożył wizytę w byłym niemieckim obozie Auschwitz-Birkenau, poświęcając czas między innymi na modlitwę w celi ojca Kolbego. Z kolei wizyta papieża Franciszka w 2016 roku, na jego życzenie, przebiegła w ciszy. Papież sam przekroczył bramę obozu, długo modlił się w miejscu męczeństwa ojca Maksymiliana, a następnie spotkał się z byłymi więźniami.

14 sierpnia 2018 roku ojciec Kolbe został ogłoszony patronem ziemi oświęcimskiej. Dekret w tej sprawie podpisał prefekt Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów kardynał Robert Sarah.

IAR