19 maja 1944 roku zakończyła się Bitwa o Monte Cassino, nazywana także Bitwą o Rzym. Dzięki decydującemu polskiemu natarciu udało się aliantom przerwać niemiecką obronę na Linii Zygfryda i otworzyć drogę do stolicy Włoch.

Już dzień wcześniej 18 maja polskie oddziały zajęły ruiny klasztoru Monte Cassino, który był kluczowym punktem niemieckich umocnień. Wcześniej, nie mogąc przerwać niemieckiej obrony alianci zdecydowali się zrównać zabytkowy kompleks z ziemią.

– Decyzję o zbombardowaniu klasztoru podjął dowódca nowozelandzki. Miał wolną rękę i powiedział, że nie puści swoich żołnierzy dopóki klasztor nie będzie zbombardowany – mówi historyk, dr Szymon Niedziela.

Klasztor został zniszczony przez setki bombowców i ostrzał artyleryjski.

– Niejeden wielki umysł wojskowy potwierdzi, że Niemcy lepiej bronili się w zbombardowanym klasztorze niż mogliby w klasztorze nienaruszonym – powiedział historyk.

Łącznie pod Monte Cassino doszło do czterech alianckich ataków i wszystkie, poza polskim, zostały odparte przez niemieckich obrońców. Dr Szymon Niedziela zaznaczył, że decydującym czynnikiem mogło być morale 2 Korpusu Polskiego, którego żołnierze jak najszybciej chcieli stanąć do walki z Niemcami.

– Musimy pamiętać, że w to miejsce wiele pięści uderzało przed nami. Najpierw Brytyjczycy, Nowozelandczycy oraz siły francuskie – powiedział historyk.

W większości żołnierze 2 Korpusu Polskiego pochodzili z Kresów Rzeczpospolitej. Zdaniem historyka to między innymi piekło jakiego doświadczyli w ZSRR wpłynęło na ich odwagę i dyscyplinę, dzięki którym zdobyli klasztor Monte Cassino. Niestety pierwsza duża bitwa 2 Korpusu Polskiego kosztowa życie 923 polskich żołnierzy.

– To byli głównie Kresowiacy. Ginęli pod Monte Cassino mimo wcześniejszej nadziei, że wrócą do domu, do Wilna i Lwowa – powiedział dr Szymon Niedziela.

Bitwa o Monte Cassino nazywana jest jedną z najważniejszych na froncie zachodnim II wojny światowej. Po przekroczeniu Linii Zygfryda polskie oddziały brały również udział w walkach między innymi pod Ankoną i Bolonią.

Grób Generała Władysława Andersa na cmentarzu na Monte Cassino

IAR