41 lat temu, 31 maja 1981 roku, odbył się pogrzeb błogosławionego kardynała Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Tysiąclecia. Wybitny mąż stanu, obrońca praw człowieka, Kościoła i narodu, uważany za jednego z największych Polaków XX wieku, zmarł 28 maja. Było to dwa tygodnie po zamachu na papieża Jana Pawła II.
Prymas Stefan Wyszyński w latach 1948-1981 stał na czele Kościoła katolickiego w Polsce. Był autorem Jasnogórskich Ślubów Narodu, w latach 1957-65 prowadził Wielką Nowennę, a w 1966 roku – uroczystości Millenium Chrztu Polski. Z jego inicjatywy w latach 60. Episkopat wystosował orędzie do biskupów niemieckich, zawierające przebaczenie i prośbę o pojednanie obu narodów.
W swoich działaniach prymas Wyszyński kierował się dobrem Kościoła i polską racją stanu. Wypowiadając się w imieniu narodu, bronił również praw osób innych wyznań i niewierzących. W okresie komunistycznych represji, wiosną 1953 roku, skierował do władz memoriał, w którym mówił, że Kościół nie może pójść na dalsze ustępstwa, w obliczu krzywd jakich doznają zarówno hierarchowie, jak i społeczeństwo.
Znalazły się w nim słynne słowa: „Rzeczy Bożych na ołtarzach Cezara składać nie wolno. Non possumus! (Nie możemy)”. Wkrótce potem prymas został aresztowany i na trzy lata internowany, bez sądu i możliwości obrony. Był stale inwigilowany i podsłuchiwany. W tym czasie opracował program odnowy życia religijnego w Polsce, zawarty w Jasnogórskich Ślubach Narodu. Niezłomną postawę prymasa doceniali nawet jego polityczni przeciwnicy. Kardynał Stefan Wyszyński zmarł 28 maja 1981 roku, w wieku 79 lat. Polskie Radio we wszystkich programach nadało komunikat Sekretariatu Prymasa Polski.
Pogrzeb prymasa Stefana Wyszyńskiego – 31 maja 1981 – stał się wielkim wydarzeniem patriotycznym i manifestacją poparcia głoszonych przez niego idei. Uroczystości pogrzebowe na placu Zwycięstwa w Warszawie (obecnie plac Józefa Piłsudskiego zgromadziły kilkaset tysięcy ludzi. Na trumnie prymasa leżała biało-czerwona szarfa ze znamiennym napisem: „Niekoronowanemu królowi Polski”. Komunistyczne władze zezwoliły na bezpośrednią transmisję uroczystości przez telewizję i radio. Sprawozdawcy Polskiego Radia relacjonowali.
Na antenie Radia Wolna Europa o roli i znaczeniu Prymasa Tysiąclecia mówił Jan Nowak-Jeziorański, były dyrektor tej rozgłośni. Historyk profesor Jerzy Eisler zwrócił uwagę na znaczący moment podczas pogrzebu prymasa Stefana Wyszyńskiego – kiedy trumna niesiona do katedry znalazła się w otoczeniu robotników, hutników i ludzi Solidarności, rozległ się spontaniczny śpiew „My chcemy Boga”.
Mszę pogrzebową na placu Zwycięstwa w Warszawie, przy krzyżu z historycznej pielgrzymki Jana Pawła II z czerwca 1979 roku, celebrował watykański sekretarz stanu kardynał Agostino Casaroli. Metropolita krakowski kardynał Franciszek Macharski odczytał homilię przesłaną przez Jana Pawła II, przebywającego wówczas w klinice Gemelli w Rzymie, po zamachu na jego życie. W homilii papież nazwał prymasa Wyszyńskiego „zwornikiem Kościoła w Polsce”.
Jan Paweł II w homilii apelował do Polaków, aby kontynuowali dzieło prymasa Wyszyńskiego – odczytywał kardynał Franciszek Macharski.
Kardynał Franciszek Macharski wygłosił też własne przemówienie, w którym określił prymasa Stefana Wyszyńskiego jako „obrońcę Boga i Polski”. Podkreślił, że uczestnicząc tak licznie w pożegnaniu prymasa, rodacy opowiedzieli się za wartościami, którym służył przez całe życie.
Podczas uroczystości pogrzebowych biskup Jerzy Modzelewski przeczytał duchowy testament prymasa, w którym wybaczał on wszystkim, także tym, którzy go atakowali i więzili. Jan Paweł II, który nie mógł przyjechać na pogrzeb prymasa Wyszyńskiego, pierwszą Mszę podczas pielgrzymki do Polski w czerwcu 1983 roku celebrował w archikatedrze świętego Jana w Warszawie, gdzie został pochowany prymas. Papież podkreślił, że w swojej posłudze kardynał Wyszyński wzorował się na Matce Bożej.
W przemówieniu wygłoszonym 16 czerwca 1983 roku w archikatedrze świętego Jana w Warszawie, Jan Paweł II powiedział, że prymas Stefan Wyszyński „uczył nas, swoich rodaków, prawdziwej wolności”. Pośmiertnie, w 1994 roku, Prymas Tysiąclecia został uhonorowany Orderem Orła Białego.
Rozpoczęty w 1989 roku proces beatyfikacyjny kardynała Wyszyńskiego zakończył się po 30 latach, jesienią 2019 roku. Uroczystość beatyfikacji odbyła się 12 września 2021 roku. Wtedy to w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie zostali wyniesieni na ołtarze kardynał Stefan Wyszyński, Prymas Tysiąclecia, i Matka Elżbieta Róża Czacka, założycielka ośrodka dla niewidomych w Laskach i Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża. Mszę beatyfikacyjną celebrował kardynał Marcello Semeraro, prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, Legat Papieski. W homilii, którą odczytał biskup Piotr Jarecki, kardynał Marcello Semeraro przypomniał, że testamentem prymasa Wyszyńskiego były słowa: „Będziesz miłował”. Dodał, że jednym z najbardziej dramatycznych momentów życia księdza Wyszyńskiego był okres II wojny światowej, w tym powstanie warszawskie. Ksiądz Wyszyński przebywał wówczas w podwarszawskich Laskach, jako kapelan Zakładu dla Niewidomych i Armii Krajowej.
W homilii podczas Mszy beatyfikacyjnej kardynał Marcello Semeraro podkreślił, że kardynał Stefan Wyszyński odważnie, wytrwale i zdecydowanie kierował Kościołem w Polsce. Uchwałą Sejmu i Senatu Rzeczpospolitej, rok 2021 – rok beatyfikacji Prymasa Tysiąclecia – był obchodzony jako Rok Kardynała Stefana Wyszyńskiego. W ten sposób posłowie i senatorowie oddali hołd prymasowi, wyrażając pamięć, szacunek i wielkie uznanie dla jego życia i dokonań. Wspomnienie liturgiczne błogosławionego kardynała Stefana Wyszyńskiego przypada 28 maja, w dniu śmierci, czyli „narodzin dla nieba”.
IAR