9 stycznia 1797 roku rozpoczęło się tworzenie Legionów Polskich we Włoszech, pierwszej polskiej formacji wojskowej po III rozbiorze i jednej z najsłynniejszych na emigracji. Ich pieśnią był Mazurek Dąbrowskiego, który po latach stał się polskim hymnem.

Umowę o powołaniu legionów podpisał generał Jan Henryk Dąbrowski z Republiką Lombardii, satelickim państwem utworzonym na północy Włoch przez Napoleona Bonapartego. Polacy mieli walczyć o niepodległą Polskę u boku wojsk włoskich i francuskich pod wodzą Napoleona przeciwko Austrii.

W lutym 1797 roku formacja liczyła 7 oficerów i ponad 1000 żołnierzy. W maju w szeregach Legionów było około 7 tysięcy żołnierzy, głównie Polaków przebywających na emigracji oraz polskich jeńców i dezerterów z armii austriackiej, do której zostali wcieleni. Utworzone zostały dwie legie po 3 bataliony każda.

– Generał Dąbrowski wprowadził nowoczesny system dowodzenia na wzór francuski – opowiadał w 2004 r.  historyk prof. Andrzej Szwarc.

– Legioniści wierzyli, że dzięki pokonaniu Austrii wkroczą na ziemie polskie. Kiedy jednak w 1801 roku Francja zawarła pokój z Austrią, kwestia wyzwolenia Rzeczpospolitej nie została poruszona – mówił Andrzej Szwarc.

Przez legiony przeszło około tysiąca oficerów oraz 25 tysięcy podoficerów i szeregowych. Pomimo faktu, że żołnierze nie mieli okazji stoczyć bitwy o wolną Polskę, ich historia przyczyniła się do rozbudzenia polskiej świadomości narodowej.

To właśnie pamiątką po tej formacji jest hymn państwowy Rzeczpospolitej Polskiej „Mazurek Dąbrowskiego”. Napisany w 1797 roku przez Józefa Wybickiego, początkowo nosił nazwę „Pieśń Legionów Polskich we Włoszech”. Jest poświęcony ich organizatorowi i dowódcy generałowi Janowi Henrykowi Dąbrowskiemu.

IAR