Dziś przypada 113. rocznica urodzin Janiny Lewandowskiej – spadochroniarki, pilota, uczestniczki kampanii wrześniowej i jedynej kobiety-żołnierza zamordowanej przez NKWD w Katyniu.

Była córką generała Józefa Dowbora-Muśnickiego. Wraz z rodziną przyjechała do Polski w 1918 roku tuż po odzyskaniu niepodległości. Studiowała śpiew w Konserwatorium Muzycznym. Próbowała zostać śpiewaczką, jednak brak zgody ojca i słaby głos nie pozwoliły jej na to.

Ukończyła Wyższą Szkołę Pilotażu oraz kursy we Lwowie i w Dęblinie w zakresie radiotelegrafii. Została skierowana na kurs radiotelegraficzny do Lwowa. Uzyskała stopień podchorążego, następnie awansowana do stopnia podporucznika rezerwy. Była pierwszą kobietą w Europie, która wykonała skok spadochronowy z wysokości 5 km.

Janina Lewandowska włączyła się do walki obronnej podczas kampanii wrześniowej. Wraz z kolegami z aeroklubu postanowili przedostać się do Warszawy, aby dołączyć do ewakuowanej na wschód 3. Bazy Lotniczej. Część personelu przedostała się do Rumunii, a następnie na Węgry.

Janina Lewandowska wraz z innymi żołnierzami dostała się do sowieckiej niewoli. Była przetrzymywana najpierw w Ostaszkowie, potem w obozie w Kozielsku. Wywieziono ją z transportem 20 kwietnia 1940 roku w nieznanym kierunku. Została zamordowana prawdopodobnie dwa dni później.

Zwłoki Janiny Lewandowskiej zostały odnalezione przez Niemców podczas pierwszej ekshumacji z mogił katyńskich w 1943 roku.

Po identyfikacji w maju 2005 w Zakładzie Medycyny Sądowej Akademii Medycznej we Wrocławiu, szczątki Janiny Lewandowskiej z honorami wojskowymi pochowano w grobowcu rodziny Dowbor-Muśnickich na cmentarzu w Lusowie pod Poznaniem.

IAR