Był generalnym konserwatorem zabytków w powojennej Polsce. To on stworzył koncepcję odbudowy Starego Miasta w Warszawie. W stolicy odsłonięto pomnik profesora Jana Zachwatowicza.
Monument ustawiono przy Międzymurzu Piotra Biegańskiego, obok Placu Zamkowego na Starym Mieście w 121. rocznicę urodzin Jana Zachwatowicza. Przedstawia postać profesora wraz z tablicą o treści: „1900-1983 Jan Zachwatowicz architekt odbudowanej Warszawy”. Pomnik wykonany został z brązu odpornego na ścieranie i pokrytego patyną.
Inicjatorem upowszechniania pamięci prof. Jana Zachwatowicza było Towarzystwo Przyjaciół Warszawy, działające przy aprobacie i wsparciu projektu przez Radę m.st. Warszawy.
Podczas uroczystości odsłonięcia monumentu, prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski mówił o wielkich zasługach Jana Zachwatowicza dla stolicy.
– Zawdzięczamy Panu profesorowi odbudowę Starówki, co jak wiemy wcale nie bylo takie oczywiste. Doktryna zakładała, że nie powinno się odbudowywać zabytków. Pan profesor się uparł i bardzo dobrze, że się uparł. Dzięki temu mamy Starówkę taką jaką dzisiaj widzimy. A pomysły były różne. Niektórzy postulowali, że te ruiny powinny zostać jako symbol inni chcieli tu zbudować kolejny MDM – mówił prezydent.
Walkę architekta o przywrócenie piękna Starego Miasta i Zamku Królewskiego wspominała na uroczystości córka profesora Krystyna Zachwatowicz-Wajda.
– Jestem szczęśliwa, że doczekałam tak dla mnie wzruszającej chwili. Pamiętam dobrze jego nieustępliwą walkę o odbudowę i rekonstrukcję Starówki, o odbudowę Zamku Królewskiego i zachowanie jego historycznej formy. Pamiętam jego rozdarcie między zasadami ówczesnej doktryny konserwatorskiej zakazującej odbudowywania nieistniejących zabytków a obowiązkiem jaki wbrew tym zasadom wziął na siebie – mówiła córka profesora.
Jan Zachwatowicz był historykiem architektury i profesorem Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Po 1945 roku kierował Biurem Odbudowy Stolicy. Następnie został Generalnym Konserwatorem Zabytków.
Czwartkowa (04.03.) uroczystość odsłonięcia jego pomnika była zwieńczeniem trzech ubiegłorocznych jubileuszy: obchodów 120. rocznicy urodzin architekta, 75. rocznicy odbudowy Warszawy i 40. rocznicy wpisu Starego Miasta na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Krzysztof Jędrasik
