5 listopada 1985 roku przeprowadzono w Polsce pierwszą udaną transplantację serca. Dokonał tego zespół profesora Zbigniewa Religi w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu, wówczas – Wojewódzkim Ośrodku Kardiologii.

Dawcą był człowiek w stanie śpiączki, ofiara wypadku samochodowego. Po orzeczeniu śmierci mózgowej lekarze pobrali od niego narząd, który przewieziono karetką z Warszawy do Zabrza.

Biorcą był Józef Krawczyk, rolnik z Krzepic pod Częstochową. Po operacji przeżył dwa miesiące. Przyczyną śmierci była sepsa.

Po latach profesor Zbigniew Religa mówił, że pierwsza udana transplantacja serca i późniejsze sukcesy były przełomowymi wydarzeniami w polskiej kardiochirurgii, możliwymi dzięki pracy całego zespołu ośrodka w Zabrzu.

W pierwszej w naszym kraju udanej transplantacji serca uczestniczył między innymi kardiochirurg profesor Marian Zembala. W 2014 roku wspominał, że przeszczepowi towarzyszyły ogromne emocje.

W Polsce przeszczepy serca wykonuje się obecnie w specjalistycznych ośrodkach w Gdańsku, Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu i Zabrzu. Zapotrzebowanie na transplantację jest jednak znacznie większe, niż możliwości – w 2019 roku na przeszczep serca czekały 453 osoby, a wykonano 145 operacji. Rok później (2020) liczba przeszczepów była podobna i wyniosła, według danych Poltransplant – 146, z czego najwięcej zabiegów – 83 transplantacje serca – wykonano w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu.

Transplantacja ratuje życie – mówiły (2021) pacjentki zabrzańskiego szpitala, z okazji Ogólnopolskiego Dnia Transplantacji, przypadającego 26 stycznia.

– Warto podpisać deklarację woli – mówiła pielęgniarka transplantacyjna z Zabrza Anna Gibas.

Pierwsza udana transplantacja serca stanowiła przełom w polskiej medycynie. Niewielka początkowo liczba takich operacji pod koniec lat 80. wzrosła do kilkudziesięciu rocznie, a w latach 90. przekroczyła sto. W ostatnich latach liczba przeprowadzanych transplantacji serca utrzymywała się na podobnym poziomie i wyniosła: w 2018 roku – 146, rok później – 145 i w roku 2020 – 146 przeszczepów serca. Statystyki wskazują na wzrost przeprowadzanych transplantacji serca w porównaniu z latami wcześniejszymi – w 2017 roku wykonano ich 98, a w 2016-tym – 102.

Profesor Religa wniósł ogromny wkład w rozwój kardiochirurgii. Oprócz udanego przeszczepu serca, podjął się pierwszej w naszym kraju próby przeszczepu płuc i serca w 1986 roku. Dwa lata później z jego inicjatywy powstała Pracownia Sztucznego Serca Śląskiej Akademii Medycznej. Stworzył też prototyp sztucznego serca i zastawki biologicznej. Zmarł w 2009 roku.

IAR