35 lat temu, 14 czerwca 1987 roku w Warszawie, papież Jan Paweł II beatyfikował biskupa Michała Kozala, męczennika II wojny światowej, więźnia niemieckiego obozu koncentracyjnego Dachau.

Przed wojną był biskupem pomocniczym włocławskim i rektorem seminarium w Gnieźnie. Po wybuchu wojny nie opuścił Włocławka, pełnił obowiązki ordynariusza. We wrześniu 1939 roku niósł pomoc duchową, pomagał opatrywać rannych i przeprawiać się przez Wisłę. Wzywany przez gestapo, konsekwentnie domagał się uwolnienia więzionych księży oraz zaprzestania kolejnych zatrzymań.

Aresztowany 7 listopada, przeszedł przez więzienia i obozy, między innymi w Berlinie, Weimarze i Norymberdze. Odrzucił propozycję wyjazdu do Generalnej Guberni. W kwietniu 1941 roku trafił do obozu w Dachau, na blok 28., przeznaczony dla księży i osób duchownych. Z licznych świadectw wynika, że niósł posługę chorym i umierającym, dodawał ducha współwięźniom. Za swoją postawę był prześladowany, bity i szykanowany. Na początku 1943 roku zachorował na tyfus. Dobity zastrzykiem z fenolu, zmarł 26 stycznia. Miał 49 lat.

Niemcy spalili ciało duchownego w krematorium. Rodzinie odmówiono wydania prochów, które rozsypano na terenie obozu. Księżom zakazano nie tylko odprawienia mszy, ale nawet modlitwy w intencji zmarłego, który już wówczas był uważany za męczennika. Świadek cierpień i śmierci biskupa Kozala – ksiądz Bolesław Kunka – po wojnie opracował memoriał o życiu kapłana. Dokument został przesłany do Rzymu. W 1960 roku prymas Polski Stefan Wyszyński rozpoczął proces diecezjalny dla stwierdzenia świętości życia księdza biskupa.

Jan Paweł II powiedział, że nowy beatyfikowany będzie „jednym jeszcze patronem naszych trudnych czasów, pełnych napięcia, nieprzyjaźni i konfliktów”.

Ksiądz profesor Franciszek Stopniak mówił (1987), że biskup Kozal został skazany w Dachau na ciężkie prześladowania, kiedy 18 września 1941 roku wraz z innymi polskimi księżmi odmówił podpisania volkslisty.

Podczas pielgrzymki do Polski w 1987 roku Jan Paweł II przypomniał postać biskupa Michała Kozala na dwa dni przed beatyfikacją – w przemówieniu do młodzieży na Westerplatte 12 czerwca. Powiedział, że „moc ducha, moc sumień i serc, moc łaski i charakterów” jest potrzebna, by dawać świadectwo w każdym pokoleniu.

Wspomnienie liturgiczne błogosławionego biskupa Michała Kozala przypada 14 czerwca, w rocznicę beatyfikacji. Biskup Kozal jest patronem Włocławka, Wyższego Seminarium Duchownego w Bydgoszczy, Prymasowskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Gnieźnie oraz współpatronem diecezji bydgoskiej.

Obóz w Dachau, gdzie zginął biskup Kozal, był miejscem kaźni duchowieństwa, szczególnie polskiego. Przebywało w nim 2794 duchownych, w tym 1773 kapłanów z Polski. Więźniowie byli zmuszani do wyniszczającej pracy na torfowiskach i w piaskarniach. Przeprowadzano na nich zbrodnicze eksperymenty pseudomedyczne. Księżom nie wolno było odprawiać mszy świętych, modlić się i mieć przy sobie jakiegokolwiek przedmiotu kultu. Zakazano również duchowego pomagania umierającym. Łącznie w Dachau zmarło 868 polskich księży, czyli 90 procent ogółu duchownych, którzy zginęli podczas II wojny światowej na zachodzie Europy. Wyzwolenia doczekało 856 kapłanów.

Corocznie 29 kwietnia, w rocznicę wyzwolenia w 1945 roku niemieckiego obozu w Dachau, jest obchodzony Dzień Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego. Upamiętnia osoby duchowne, które w czasie II wojny światowej zginęły z rąk okupanta niemieckiego i sowieckiego, były prześladowane i represjonowane.

IAR